Alacak Ve Borç Senetlerinde Reeskont Uygulaması

Vergi Usul Kanunu’na göre;  bilançoya dahil alacak ve borçlar mukayyet değerleriyle              (muhasebe kayıtlarındaki hesap değeri), yabancı para cinsinden olan alacak ve borçlar ise Maliye Bakanlığı’nca tespit ve ilan edilen döviz kurları ile değerlenmektedir. Ancak, mükellefler isterlerse senede bağlı olan vadeli alacak ve borçlarını reeskonta tabi tutmak suretiyle değerleme gününün kıymetine getirebilmektedir. Alacak senetlerinin reeskonta tabi tutulması halinde borç senetlerinin de reeskonta tabi tutulması zorunludur. (Banka, banker ve sigorta şirketlerinde reeskont işlemi mükellefin isteğine bağlı olmaksızın mecburi olarak yapılacaktır)

Reeskont oranı olarak;  senette yazılı faiz oranı esas alınacak ancak bu yoksa  Türk Lirası cinsinden olan alacak ve borçlarda TC Merkez Bankası’nın kısa vadeli avans işlemlerinde uyguladığı oran,  döviz cinsinden olan alacak ve borçlarda ise Londra Bankalar Arası Faiz Oranı (LİBOR) dikkate  alınacaktır. (31.12.2013 İtibariyle Merkez Bankası’nın uyguladığı oran % 11,75 tir)

Reeskont işlemi iç iskonto yöntemi ile  hesaplanacak olup,  formülü 238 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde aşağıdaki şekilde gösterilmiştir:

Reeskont işleminin,  gelir ve gider açısından dönemsellik farkı dışında  vergi matrahına nihai bir etkisi bulunmamaktadır. Şöyle ki;  dönem sonunda alacak senedi reeskontu tutarı gider, borç senedi reeskontu tutarı da gelir yazılmaktadır. Ertesi dönem ise, bir önceki yıldan gelen reeskont hesapları ters kayıtla kapatılmaktadır. Diğer bir ifadeyle, önceki sene gider yazılan tutarlar gelir, gelir yazılan tutarları ise gider yazılmaktadır.

1 No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde  konuyla ilgili hesapların nasıl  çalıştırılacağı aşağıdaki şekilde açıklanmıştır:

122. ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)

Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak, "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubundaki "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı"na gider yazılır. İzleyen dönemde bu hesap "64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar" grubundaki "642. Faiz Gelirleri Hesabı"na aktarılarak kapatılır.

 

322. BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba borç, "64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar" grubundaki "642. Faiz Gelirleri Hesabı"na gelir kaydedilir. İzleyen dönemde hu hesap "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubunun "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı"na aktarılarak kapatılır.

 

Ayrıca, 137,222,237,337,442,437  No’lu diğer reeskont hesapları da mevcuttur.

 

Alacak ve borç senetleri reeskontu ile ilgili olarak bazı hususlara dikkat çekmekte fayda görüyoruz:

 

* Vadeli çekler,  reeskont uygulaması yönünden alacak ve borç senedi olarak sayılmakta dolayısıyla reeskont kapsamı içinde bulunmaktadır.

 

* İşletmenin ticari faaliyeti ile ilgili olmayan işlemlere ilişkin senetler reeskonta tabi tutulmamalıdır. Örneğin;  hatır senetleri.

 

* Taahhüte bağlı yıllara sari inşaat onarım işlerinde,  kar ve zarar işin bitiminde tespit edilerek beyan edilmekte ve vergilendirilmektedir. Bu açıdan, inşaatın devamı sırasında bu işle ilgili olarak alınan ve verilen senetlerin  reeskonta tabi tutularak gelir ve gider yazılmasının doğru olmayacağını düşünüyoruz.

 

* Kurumlar vergisinden istisna işlemler ve faaliyetler ile ilgili senetlerin reeskont tutarlarının vergiye tabi kurum kazancı ile ilişkilendirilmemesi gerektiği kanaatindeyiz. Zira, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. Maddesinin 3. Fıkrasına göre; iştirak hisseleri alımıyla ilgili finansman giderleri hariç olmak üzere, kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilmemektedir. Örneğin;  aynı Maddenin 1/e Fıkrasına   göre  ( kazancın % 75 i kadar) vergiden istisna taşınmaz satışıyla ilgili olarak alınan vadeli çeklerin reeskont tutarının % 75 inin istisna dışı kurum kazancından indirilmemesi gerekir.

 

* Alacak ve borçların KDV ye isabet eden bölümü açısından ne şekilde hareket edileceğine yönelik olarak Gelir İdaresi Başkanlığı özelge havuzunda yer alan vergi idaresi görüşüne rastlayamadık. 334 No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde;  kredili mal ve hizmet satışları üzerinden hesaplanan KDV nin de ( karşılık ayırmak için gerekli şartların bulunması gerektiği tabiidir) alacağın içinde bulunması halinde şüpheli alacak karşılığına konu edilebileceği belirtilmiştir. Mahiyet ve mantık olarak karşılık ve reeskont uygulaması benzerlikler taşımaktadır. Bu nedenle sözkonusu genel tebliğdeki bakış açısının reeskontlar için de geçerli olması gerektiği söylenebilir. Ancak, vergi inceleme elemanlarının aksi yönde makaleleri mevcuttur. Aksi düşüncede olanlar; daha önce tahakkuk esasına göre gelir yazılmamış bir alacak için reeskont hesaplanarak gider kaydedilmesinin doğru olmadığını  ayrıca KDV Kanunu’nun 58. Maddesine göre  hesaplanan KDV nin gider yazılamayacağından bu açıdan da bu işlemin mümkün olmadığını ifade etmektedirler.

 

* Reeskont uygulamasının;  tahakkuk usulüne göre  gelir kaydedilmiş ancak tahsil edilmemiş olan alacaklar için geçerli olduğu görüşünden hareket edilirse bu durumda, mal alımı için verilmiş avanslar için de reeskont hesaplanması sözkonusu olamayacaktır.   Gelir İdaresi Başkanlığı’nın özelge havuzunda mevcut olan İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 25.6.2013 tarihli özelgesinde özetle;

şüpheli alacağın karşılık ayrılarak zarar yazılabilmesi için kârın oluşumunu etkilemiş olması, yani daha önce tahakkuk esasına göre hasılat hesaplarına intikal ettirilmiş olması  gerektiği bu nedenle iş avansına şüpheli alacak karşılığı ayrılamayacağı belirtilmektedir.  KDV için karşılık ayrılabileceğini kabul eden 334 No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bu özelgedeki gerekçenin birbirleriyle uyuşmadığı kanaatindeyiz. Ancak,  bu yaklaşımın reeskont için de benimsenmesi ihtimali mevcuttur. Vergi inceleme elemanlarınca kaleme alınan bazı makalelerde de avanslar için reeskont ayrılamayacağı belirtilerek 1993/1 sayılı Vergi Usul Kanunu İç Genelgesi görüşlerine ilave dayanak olarak gösterilmiştir.

* 217 Seri No’lu Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebliğine göre; geçici vergi açısından reeskont yapılmış olması müteakip geçici vergi dönemlerinde veya hesap dönemine ilişkin kazancın hesaplanmasında da reeskont işleminin yapılmasını gerektirmemektedir. Genel Tebliğde şu örnek  verilmiştir:

“Örneğin, üç aylık kazancının tespitinde bu tür alacak ve borçlarını değerleme gününün kıymetine irca etmeyi tercih eden bir mükellef, dilerse altı aylık kazancının tespitinde senede bağlı alacak ve borçlarını değerleme gününün kıymetine irca etmeyebilecektir. Geçici vergi uygulaması yönünden senetli alacaklarını değerleme gününün kıymetine irca eden mükelleflerin, borç senetleri için de aynı uygulamayı yapmaları zorunludur.”

Saygılarımızla,

 

 

Bu dokümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Sürekli güncel ve doğru bilgi sunumuna özen gösterilmesine karşın bu bilgiler her zaman her durumda doğru olmayabilir. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın , bu dokümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. Nexia Türkiye ve AS Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş.’ye, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz