Mahkemelerce Hükmolunan Avukatlık Ücretlerinin Belgelendirilmesine İlişkin Yeni Düzenleme
MAHKEMELERCE HÜKMOLUNAN AVUKATLIK ÜCRETLERİNİN BELGELENDİRİLMESİNE İLİŞKİN YENİ DÜZENLEME
Mahkemelerce dava sonunda verilen kararla tarifeye dayanılarak karşı tarafa yüklenilecek vekalet ücretinin serbest meslek erbabı olan avukatlara ödenmesi halinde, avukatın mesleki faaliyetinden dolayı elde ettiği bir gelir olması sebebiyle söz konusu vekalet ücreti serbest meslek kazancı olarak değerlendirilecektir.
- KDV Genel Uygulama Tebliği İle Getirilen Yeni Düzenleme
Mahkemelerce hükmolunan avukatlık ücreti elde eden avukatların gelirlerinin belgelendirilmesi ve beyanı konusunda 1 Mayıs 2014 tarihinde yürürlüğe giren KDV Genel Uygulama Tebliğinde düzenlemeler yapılmıştır. Düzenlemenin yapıldığı Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğin I-B-4. bölümü;
“4.Avukatlık Ücretleri
Mahkemelerce hükmolunan avukatlık ücretlerinin davayı kazananlara ödenmesi KDV’nin konusuna girmez. Ancak bu paralardan sözleşmeleri gereği ücret karşılığı çalışanlar dışında kalan avukatlara intikal eden kısım, serbest meslek kazancı kapsamında vergiye tabi olur. Avukatlar aldıkları bu para için davayı kazanana serbest meslek makbuzu düzenler ve makbuzda alınan tutar üzerinden KDV hesaplayıp ayrıca gösterirler.
Mahkeme kararında “KDV hariç” şeklinde bir ifadenin yer almaması halinde, vekalet ücretinin KDV dahil olduğu kabul edilir ve iç yüzde oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan KDV, düzenlenen serbest meslek makbuzunda gösterilir.’’ Şeklindedir.
Yapılan bu düzenleme ile söz konusu vekalet ücretinin davayı kazanan taraf avukatına ödenmesi halinde bu ödemenin avukat açısından serbest meslek kazancı olduğu ve KDV’nin kapsamına girdiği kabul edilmektedir. Ayrıca tebliğ hükmüne göre avukatların mahkemelerce hükmolunan avukatlık ücretlerine ilişkin serbest meslek makbuzlarını davayı kaybeden taraf adına değil kazanan taraf adına düzenlemeleri ve mahkeme kararında ödemenin KDV hariç olduğu ifadesi yer almıyorsa makbuzda alınan tutar üzerinden KDV hesaplayıp ayrıca göstermeleri gerekmektedir.
- 15 sayılı KDV Genel Tebliğinde Yer Alan Ve Danıştay Tarafından İptal Edilen Eski Düzenleme
KDV Genel Uygulama Tebliğinde yer alan “Avukatlık Ücretleri” düzenlemesine benzer bir düzenleme daha önce 21/07/1985 tarih ve 18818 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 15 seri nolu KDVK Genel Tebliğinde yer almıştır. 15 sayılı KDV tebliğinde;
“J-Avukatlık Ücretleri; Mahkemelerce hükmolunan avukatlık ücretlerinin davayı kazananlara ödenmesi katma değer vergisinin konusuna girmemektedir. Ancak bu paralardan sözleşmeleri gereği ücret karşılığı çalışanlar dışında kalan avukatlara intikal eden kısım serbest meslek kazancı kapsamında vergiye tabi olacaktır. Avukatlar aldıkları bu para için davayı kazanana serbest meslek makbuzu düzenleyecekler, makbuzla alınan tutar üzerinden katma değer vergisini hesaplayıp ayrıca göstereceklerdir.” Şeklinde düzenleme yapılmıştır.
15 seri nolu tebliğde yer alan bu düzenlemenin “Ancak bu paralardan sözleşmeleri gereği ücret karşılığı çalışanlar dışında kalan avukatlara intikal eden kısım serbest meslek kazancı kapsamında vergiye tabi olacaktır. Avukatlar aldıkları bu para için davayı kazanana serbest meslek makbuzu düzenleyecekler, makbuzla alınan tutar üzerinden katma değer vergisini hesaplayıp ayrıca göstereceklerdir.” Bölümü Danıştay 4. Daire tarafından verilen 27.02.2009 tarih ve 2009/1048 sayılı karar ile iptal edilmiştir.
Danıştay vermiş olduğu iptal kararında, avukata yapılan bu ödemenin avukat açısından serbest meslek kazancı olduğunu, KDV’ye tabi olduğunu ifade etmektedir. Ancak serbest meslek makbuzunun davayı kaybeden yani mahkeme kararı ile vekalet ücretini ödeyen taraf adına düzenlenmesi gerektiğini belirtmiştir. Danıştay tarafından 15 sayılı KDV tebliğinde yer alan iptal edilen düzenleme 01.05.2014 tarihinde yürürlüğe giren KDV Genel Uygulama Tebliğinde yeniden eklenmiştir.
- VUK Tebliğinde Yer Alan Düzenleme
Konu ile ilgili olarak serbest meslek makbuzlarının kim adına düzenleneceğine ilişkin Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 375 sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılan düzenleme ise şöyledir;
“2- İcra Dairelerince Alacaklı Taraf Avukatına Ödenmesine Karar Verilen Vekalet Ücretlerinin Belgelendirilmesi;
…. İcra dairelerince borçludan alınarak müvekkili adına takibat yapan alacaklı taraf avukatına ödenmesine karar verilen avukatlık (vekalet) ücretlerinin avukata ödendiği anda, avukat tarafından borçlu adına en az iki nüsha serbest meslek makbuzu düzenlenecek olup, bir nüshası ödemeyi yapan memura verilecek; makbuzun avukatta kalan nüshasına ise icra dairesince ödemenin yapılmış olduğuna dair bir şerh düşülmesi ve ödemeyi yapan memur tarafından imzalanması şartı aranmayacaktır.” Şeklindedir.
Yukarıda tebliğde yer alan düzenlemeye göre mahkemelerce hükmolunan borçlu tarafından alacaklı taraf avukatına yapılan vekalet ücreti ödemesi halinde avukatın borçlu adına serbest meslek makbuzu düzenlemesi gerektiğini belirtmektedir. Avukat serbest meslek makbuzunu avukatlık ücretini ödemekle yükümlü olan davanın karşı tarafı adına düzenleyecektir.
Vergi Usul Kanununun 375 sayılı tebliği yürürlüktedir. VUK 375 sayılı tebliğdeki düzenleme ile KDV genel uygulama tebliği ile yapılan yeni düzenleme arasında çelişki bulunmaktadır. Her iki tebliğ de yürürlükte olup uygulamada serbest meslek makbuzunun kimin adına düzenleneceği konusu sorun olabilir.
- GVK 94. Madde Kapsamında Stopaj Uygulaması
Dava sonunda mahkeme tarafından verilen kararla avukatlık tarifesine dayanılarak karşı tarafa yüklenilecek vekalet ücretinin serbest meslek erbabı olan avukata ödenmesi halinde, Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesi gereği sorumlularca % 20 nispetinde gelir vergisi tevkifatına tabi tutulması gerekir. Ödemenin Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinde sayılanlar dışındaki kişilerce yapılması halinde ise tevkifata tabi tutulmaması gerekmemektedir.
GİB İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın 30.09.2013 tarih ve 38418978-120[94-13/14]-1083 sayılı özelgesinde;
“Buna göre, dava sonunda mahkeme ilamına göre veya icra takibi sonucu verilen kararla avukatlık tarifesine dayanılarak karşı tarafa yüklenen vekâlet ücretinin tarafınıza ödenmesi ya da ödeminin doğrudan icra müdürlüklerine yapılması durumunda, ödemenin yapıldığı sırada borçlu tarafından Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi ve 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca sorumlularca % 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.” Denilmektedir.
KDV Genel Uygulama Tebliğinde yer alan düzenlemeden önce verilen özelgelerde mahkeme kararına göre vekalet ücretini ödeyen tarafın GVK 94. Maddesinde sayılan tevkifat yapmakla sorumlu olanlardan olması halinde bu kişilerin ya da kurumların tevkifatı yapması gerektiği belirtilmektedir. Ancak yeni düzenlemeden sonra serbest meslek makbuzunun davayı kazanan taraf adına düzenlenecek olması nedeniyle, tevkifatı da GVK 94. Maddede sayılan sorumlulardan olması halinde davayı kazanan tarafın yapması gerektiği sonucu çıkmaktadır.
Sonuç olarak; KDV Genel Uygulama Tebliğine göre serbest meslek makbuzunun davayı kazanan taraf adına düzenlenmesi halinde, ödemeyi yapan kazanan taraf olmadığından, stopajın yapılması ve düzenlenen belgenin kazanan tarafta gider yazılması konusu da ayrıca tereddüt içermektedir. KDV Genel Uygulama Tebliği ile VUK 375 sayılı tebliğlerin ikisi de yürürlükte olup birbirleri ile çelişkili uygulamanın netleşmesi için Maliye Bakanlığı’nca açıklayıcı düzenleme yapılması gerekmektedir.
22.12.2014
Bu dokümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Sürekli güncel ve doğru bilgi sunumuna özen gösterilmesine karşın bu bilgiler her zaman her durumda doğru olmayabilir. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın , bu dokümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. Nexia Türkiye ve AS Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş.’ye, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.
