Özelgelerin Değerlendirilmesinde Önem Taşıyan Hususlar
ÖZELGELERİN DEĞERLENDİRİLMESİNDE ÖNEM TAŞIYAN HUSUSLAR:
Mükellefler, vergi uygulamalarında belirsizlik gördükleri ve tereddüte düştükleri durumlarda Gelir İdaresi Başkanlığından (GİB) yazı ile izahat talep edebilirler. Başkanlık nezdinde oluşturulan bir komisyon bu sorulara yazılı cevap vermekte olup, bu cevaplara özelge adı verilmektedir. Öte yandan, daha önce komisyonca oluşturulan özelgeler ile bire bir aynı olan durumlarda bunlara uygun olmak kaydı ile GİB taşra teşkilatınca da özelge verilmektedir.
Özelge başvuruları, Başkanlığın internet sitesindeki özelge talep formu kullanılarak yapılacaktır. Özelge talepleri, mükellefin gelir veya kurumlar vergisi bakımından sürekli mükellefiyetlerinin bulunduğu vergi dairesi başkanlıklarına ( başkanlık yoksa defterdarlıklara) yapılır.
Komisyonca onaylanmış özelgeler, GİB tarafından inernette yayımlanmaktadır.
Vergi incelemesi yapanlar tarafından düzenlenen vergi inceleme raporları işleme konulmadan önce Kanun, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu yönünden rapor değerlendirme komisyonlarınca değerlendirilmektedir. Komisyonlar, raporları özelgelere uygunluk açısından değerlendirirken raporda eleştiri konusu yapılan konuyla ilgili olarak GİB tarafından verilen özelgeleri dikkate alacaktır. Diğer bir ifadeyle raporun özelgeye uygunluk açısından değerlendirilmesinde sadece (varsa) adına rapor düzenlenen mükellef için verilmiş özelge ile sınrlı kalmayacaktır. Komisyon, aynı konuda birden fazla özelge varsa, en güncel olanı dikkate almak durumundadır. Komisyon, raporun özelgelere aykırı olduğu kanaatine varırsa rapor işleme konulmadan vergi müfettişine geri gönderilecektir. Bu durumlarda, müfettişin görüşünde israrcı olması halinde rapor bu defa üst komisyonlara gönderilmekte ve üst komisyonların kararı kesin olmaktadır. Ancak, bu aşamada komisyonlarca özelgenin yanlış olduğu kanaati oluşursa Başkanlık nezdinde oluşturulacak bir komisyonda özelge tekrar değerlendirilecek ve nihai karara bağlanacaktır.
Özetle belirtmek gerekirse; GİB özelge havuzunda yer alan özelgeler artık tüm mükellefler için önemli hale gelmiştir. Zira, vergi incelemesi yapanlar özelge havuzunda yayımlanan özelgelere uygun rapor yazmak durumundadır. İnceleme elemanı, özelgedeki görüşün aksine düşünse bile ancak Başkanlık nezdindeki bir komisyonca özelgenin yanlış görülerek değiştirilmesi sonucunda raporda özelge aksine işlem tesisi talep edebilecektir.
Malum olduğu üzere, Vergi usul Kanunu’nun 369. Maddesi uyarınca; yetkili makamların mükellefin kendisine yazı ile yanlış izahat vermiş olmaları veya bir hükmün uygulanma tarzına ilişkin bir içtihadın değişmiş olması halinde vergi cezası kesilmemekte ve gecikme faizi hesaplanmamaktadır. Bu durumda, sadece vergi aslının ödenmesi sözkonusu olacaktır.
415 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde; rapor düzenleme komisyonlarının inceleme raporunu özelgeye aykırı bularak olumsuz değerlendirme yapabilmeleri için özelgede yer alan görüşün tam olarak raporda tenkid edilen konuyla ilgili olması diğer bir ifadeyle verilen izahatın aynı durumda olan tüm mükellefler bakımından uygulanabilir olmasının gerekli olduğu belirtilmiş olup, öte yandan komisyonlarca dikkate alınacak özelgenin ilgili konuda GİB tarafından verilmiş en güncel özelge olması gerektiği ifade edilmiştir.
Konuya bir örnek verelim:
Vergi Usul Kanunu’nun 323. Maddesine göre ticari kazancın elde edilmesi ve sürdürülmesi ile ilgili olmak şartıyla dava veya icra safhasındaki alacaklara karşılık ayrılabilmektedir. ( Şüpheli alacak karşılığı)
GİB internet sitesindeki Maddeyle ilgili bazı özelgelerin özeti aşağıya alınmıştır:
Bursa Vergi Dairesi Başkanlığı’nca verilen 23.8.2011 tarihli özelgede özetle; yaz sezonunda müşteri göndermek üzere bir otele avans olarak ödenen ancak otelin faaliyette bulunmadığının anlaşılması üzerine geriye talep edildiği halde tahsil edilemeyen alacakların, ileride teslim alınacak bir hizmet için sipariş avansı niteliği taşıdığı ve ticari faaliyetin devamı için yapıldığı dikkate alınarak karşılık ayırma işlemine konu edilebileceği görüşü belirtilmiştir.
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nca verilen 25.6.2013 tarihli özelgede özetle; avukata mahkemeye teminat olarak yatırılmak üzere ödenen iş avansının yatırılmadığının anlaşılması üzerine kendisinden geriye alınamaması durumunda karşılık ayrılıp ayrılmayacağı sorusuna cevap olarak, şüpheli alacağın karşılık ayrılarak zarar yazılabilmesi için kârın oluşumunu etkilemiş, yani daha önce tahakkuk esasına göre hasılat hesaplarına intikal ettirilmiş olması gerektiği ifade edilerek sorudaki iş avansında hasılat kaydedilen bir ticari alacak olmadığından karşılık ayrılamayacağı belirtilmiştir.
İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nca verilen 18.4.2014 tarihli özelgede özetle; ithal edilen malın bozuk yada sahte çıkması sonucu yurtdışındaki satıcı firmaya ödenmiş para için karşılık ayrılıp ayrılmayacağı sorusuna, şüpheli alacağın zarar kaydının, kazanç tespitindeki tahakkuk esasını düzenleyen bir esas olduğu, şüpheli alacağın karşılık ayrılarak zarar yazılabilmesi için kârın oluşumunu etkilemiş, yani daha önce tahakkuk esasına göre hasılat hesaplarına intikal ettirilmiş olması gerektiği gerekçesiyle olumsuz cevap verilmiştir.
Sipariş avansı için karşılık ayrılıp ayrılmayacağı konusunda 2011 tarihli özelge olumlu cevap vermiş olmakla birlikte, sonraki tarihli özelgelere bakıldığında şüpheli alacak karşılığının ayrılabilmesi için bu alacağın daha önce hasılat kaydedilmiş bir alacak olması gerektiği görüşünün belirtildiği anlaşılmaktadır. Her ne kadar bire bir aynı olmasa da sonraki özelgelerdeki temel mantık bu şekildedir. Buradan hareketle, en son tarihli özelgenin hem vergi inceleme elemanlarınca ve hem de rapor değerlendirme komisyonlarınca dikkate alınarak sipariş avansına karşılık ayırmış mükellefin uygulamasının tenkit edilmesi sonucu doğabilecektir.
2011 yılındaki özelgeye göre 2011 yılında işlem yapan bir mükellefin, 2015 yılında incelenmesi durumunda en güncel özelge olarak hangisinin alınması gerektiği ise ayrı bir tereddüt konusudur.
4.11.2014
Bu dokümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Sürekli güncel ve doğru bilgi sunumuna özen gösterilmesine karşın bu bilgiler her zaman her durumda doğru olmayabilir. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın , bu dokümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. Nexia Türkiye ve AS Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş.’ye, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz
