ANAYASA MAHKEMESİ’NDEN ÖNEMLİ BİR KARAR
Anayasa Mahkemesi, yapılan bir vergilendirme işlemi nedeniyle bireysel başvuru hakkı çerçevesinde yapılan başvuruyu kabul etmiş ve konu ile ilgili olarak önemli bir karar vermiştir. Anayasa Mahkemesi’nin 12.11.2014 tarihli kararı 21.02.2015 tarih ve 29274 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin bir şirketin başvurusunu bireysel başvuru hakkı kapsamında kabul etmiş olması da ayrıca önemlidir.
Başvurunun Konusu;
Bir Bankanın çalışanlarına çeşitli menfaatler sağlamak üzere kurulmuş olan Vakfa yaptığı katkı payı ödemelerinin; Vergi Müfettişlerince yapılan vergi incelemesi sonucunda, ücret olarak değerlendirilmesi dolayısıyla banka adına tarh edilen gelir vergisi ve damga vergisi ile kesilen vergi ziyaı cezalarına karşı açtığı davanın reddi nedeniyle mülkiyet ve adil yargılanma haklarının ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine başvurmuştur.
Anaysa Mahkemesi tarafından başvurunun kabul edilebilirlik ve esas yönünden incelemesinin birlikte yapılmasına karar verilmiştir. Anayasanın 35. Maddesinde yer alan mülkiyet hakkının ihlal edildiği ileri sürülerek yapılan başvuruyu kabul etmiş ve esas yönünden incelemiştir.
Kararın Gerekçesinde Yer Alan Ana Başlıklar;
Anayasa Mahkemesi kendisine yapılan başvuruyu mülkiyet hakkının ihlali kapsamında değerlendirmiş, Anayasa hükümlerine ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarına atıfta bulunarak aşağıda yer alan gerekçelerle başvuru sahibini haklı bulmuştur.
Anayasa Mahkemesi kararında;
“Anayasa’nın 13. ve 35. maddelerinde yer alan mülkiyet hakkına yönelik sınırlamaların kanunla yapılabileceğine ilişkin düzenlemeye paralel olarak, verginin kanuniliği ilkesinin düzenlendiği Anayasa’nın 73. Maddesinin üçüncü fıkrası hükmü ile, vergi mükellefi bakımından vergisel yükümlülüklerin “belirliliği” ve “öngörülebilirliği” ve bu bağlamda vergi mükelleflerinin hukuki güvenliği sağlanmak istenmiştir. Söz konusu ölçütler mülkiyet hakkına yönelik müdahalenin kanunla yapılması zorunluluğunun alt ölçütleri olarak da kabul edilebilir ölçütlerdir. Verginin belirli ve öngörülebilir olması, vergiye ilişkin hükümlerin “açık ve anlaşılır” olmasını gerektirmekte olup, Anayasa’nın 73. Maddesinin üçüncü fıkrası ile Türk Hukukunda vergisel yükümlülüğün mutlaka kanunla konulmasını zorunlu tutan Anayasa hükmünün, vergi yoluyla mülkiyet hakkına yönelik müdahaleler karşısında kişilere AİHS’e göre daha üst düzey bir koruma sağladığı söylenebilir… Bu durumda, Anayasa’ya göre mülkiyet hakkına vergi yoluyla yapılan müdahalenin mutlaka kanuna dayanması gerekmektedir.” Denilmektedir.
Kararın devamında;
“ Anayasanın 35. Maddesinde olduğu gibi Sözleşmeye EK 1 Nolu Protokolde de mülkiyet hakkının mutlak bir hak olmadığı ve kamu yararı amacıyla sınırlandırılabileceği belirtilmiştir. Ancak AİHM içtihatlarına göre mülkiyet hakkını sınırlamaya yönelik müdahalelerin meşru sayılabilmesi için belli ölçütleri içermesi gerekmektedir. Buna göre müdahale, kamu yararı amacıyla yapılmalı ve ölçülü olmalıdır. Bu durumda, mülkiyet hakkına vergi yoluyla yapılan müdahalelerde, müdahalede kamu yararı bulunup bulunmadığı, müdahalenin hukuka dayalı olup olmadığı ve ölçülü olup olmadığı hususlarının incelenmesi gerekir.”
“Mülkiyet hakkına vergi yoluyla yapılan müdahalenin meşruiyetinin sorgulanabilmesi için, kanun tarafından öngörülmüş olma ölçütünün alt ölçütleri olan “ulaşılabilirlik” ve “öngörülebilirlik” ölçütlerinin sağlanıp sağlanmadığının, bir diğer deyişle kanuni dayanağın mülkiyet hakkı sahibi bakımından ulaşılabilir ve öngörülebilir olup olmadığının ve hak sahibinin hukuki güvenliğinin sağlanıp sağlanmadığının tespit edilmesi gerekmektedir.”
“ ‘Ulaşılabilirlik’ ilgili hukuki düzenlemenin aleni olması yani yayımlanmasını ifade etmekte olup başvuru konusu müdahalenin dayanağı olan kanun hükümleri bakımından ulaşılabilirliğin sağlandığında şüphe bulunmamaktadır.
‘Öngörülebilirlik’ ise, hukuk kuralının uygulanması halinde doğabilecek sonuçların, önceden tahmin edilebilmesi anlamına gelmektedir. Buna göre öngörülebilirlik koşulunun sağlandığından söz edebilmek için, mülkiyet hakkı sahibi tarafından hangi koşulların gerçekleşmesi halinde mülkiyet hakkına müdahale edileceğinin önceden tahmin edilebilmesi bilinebilmesi gerekmektedir.”
“ Açıklanan nedenlerle, öngörülebilirliğin ancak 2013 tarihli Danıştay Daire kararlarıyla söz konusu olduğunun anlaşılması karşısında başvuru konusu vergilendirme işleminin ilişkin olduğu vergilendirme dönemi (2007 yılı) itibariyle, Anyasa’nın73. Maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan verginin kanuniliği ilkesi gereği kanuni düzeyde sağlanması gereken öngörülebilirliğin sağlanamadığı, kanun hükümlerindeki öngörülemezliğin kanun altı idari uygulamalar ve düzenlemeler veya yargısal içtihatlarla giderilemediği, bu durumda başvurucu tarafından 2007 yılında Vakfa ödenen katkı paylarının ücret sayılarak vergilendirilmesine ilişkin işlemlerin, öngörülebilir kanuni dayanağının bulunmadığı anlaşıldığından, vergi asılları bakımından varılan sonuç dolayısıyla vergi cezaları bakımından ayrıca değerlendirme yapılmasına gerek görülmeyerek, Vakfa yaptığı katkı payı ödemeleri üzerinden vergi ve ceza tahsil edilmesi nedeniyle başvurucunun, Anayasanın 35. Maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğinin kabul edilmesi gerekmektedir.” Denilmektedir.
Kararın “ V.HÜKÜM” bölümünde ise;
“Açıklanan gerekçelerle;
A. Başvurucunun mülkiyet hakkının ihlal edildiği yönündeki iddiasının KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA,
B. Başvurucunun Anayasa'nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE,
C. İhlalin ve sonuçlarının ortadan kaldırılması için, yeniden yargılama yapılmasında hukuki yarar bulunmadığı anlaşıldığından, başvurucudan tahsil edilen net 39.378,20 TL'nin tahsil tarihi itibariyle yasal faizi İle birlikte TAZMİNAT OLARAK ÖDENMESİNE,
, ……OY BİRLİĞİYLE karar verildi.” denilmektedir.
Sonuç;
Anayasa Mahkemesi yukarıda bazı bölümleri yer alan kararında özetle, yapılan vergilendirme işleminin öngörülebilir kanuni dayanağının bulunmadığı gerekçesiyle, bir tüzel kişinin Anayasa'nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiğine hükmetmiştir.
6 Mayıs 2015
Bu dokümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Sürekli güncel ve doğru bilgi sunumuna özen gösterilmesine karşın bu bilgiler her zaman her durumda doğru olmayabilir. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın , bu dokümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. Nexia Türkiye ve AS Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş.’ye, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.
