Taşınmazlar İle Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Yeniden Değerlemesine İlişkin Usul ve Esasların Yer Aldığı VUK Tebliği (Sıra No:530) Yayımlandı.

SİRKÜLER

07/06

26.07.2021

KONU :

 Taşınmazlar İle Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Yeniden Değerlemesine İlişkin Usul ve Esasların Yer Aldığı VUK Tebliği (Sıra No:530) Yayımlandı.

 

7326 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun ile Vergi Usul Kanunu’nun geçici 31.maddesinde değişiklik yapılarak, taşınmazlar ile amortismana tabi varlıkların yeniden değerlemesine ilişkin düzenlemelere yer verilmişti.

16.07.2021 tarih ve 31543 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 530 Sıra No.lu VUK Genel tebliği ile Kanun hükmünün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

İş bu sirkülerimizde söz konusu uygulamanın özetine yer verilecektir.

1. Yeniden Değerleme Yapabilecek Mükellefler:

Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan mükellefler (Kanunda tahdidi olarak sayılanlar hariç) yeniden değerleme hükmünden yararlanabilecektir.

  

1. Yeniden Değerlemeye Konu İktisadi Kıymetler:

Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin, 09.06.2021 tarihi itibarıyla aktiflerine kayıtlı bulunan iktisadi kıymetler yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.

Yeniden değerleme uygulaması, taşınmazların (arazi, tapu siciline ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar, kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler) yanında, işletmede bir yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan;  gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatları, tesisat ve makinaları, gemiler ve diğer taşıtlar ile gayrimaddi hakları da içermektedir.

Yeniden değerleme yapılması zorunlu bir uygulama olmayıp, bu karar mükelleflerin tercihine bırakılmıştır. Ayrıca yeniden değerlemeye tabi tutulabilecek iktisadi kıymetlerin tamamı veya bir kısmı için bu uygulamadan da yararlanılabilecektir.

1.  Yeniden Değerlemeye Konu Edilemeyecek İktisadi Kıymetler:

Sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen iktisadi kıymetler yeniden değerlemeye konu edilemeyecektir.

Ayrıca iktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler de yeniden değerlemeye konu edilemeyecektir. Ancak bu mükelleflerin kiralamaya konu ettikleri iktisadi kıymetleri, emtia niteliğinde bulunmadığından, yeniden değerlemeye tabi tutulabilecektir.

 

1. Yeniden Değerlemeye Esas Değer:

Yeniden değerleme, iktisadi kıymetlerin ve varsa bunlara ait amortismanların 09.06.2021 tarihi itibarıyla yasal defter kayıtlarında yer alan değerleri üzerinden 31.12.2021 tarihine kadar yapılacaktır.

Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlere ait birikmiş amortismanlar da söz konusu iktisadi kıymetlere uygulanan katsayı ile yeniden değerlemeye tabi tutulacak böylece yeniden değerleme net değer artışı üzerinden yapılmış olacaktır.

Birikmiş amortismanın tespitinde ilgili iktisadi kıymet için yasal defterlerde yer alan 09.06.2021 tarihi itibariyle kayıtlı amortisman tutarı esas alınacaktır. Bu tarihten sonraki birikmiş amortisman tutarı değerlenecek net defter değerinin hesabında dikkate alınmayacaktır.

İktisadi kıymetlerden amortismana tabi olanlar için amortismanın herhangi bir yılda eksik ayrılması veya hiç ayrılmamış olması durumunda, yeniden değerlemeye esas alınacak değer, bu amortismanlar tam olarak ayrılmış varsayılarak belirlenecektir.

Ayrıca maliyet bedeline dahil edilen kredi faizleri ve kur farkları da yeniden değerleme kapsamına girmekte olup bu tutarlar için parçalı yeniden değerleme yapılacaktır. Söz konusu uygulama bu maliyet unsurlarının amortismanları içinde geçerli olacaktır.

 

Mükelleflerce bina maliyet bedeline dahil edilen arsa payı bedeli ile diğer maliyet unsurları ayrıştırılmak sureti ile yeniden değerleme sonrası tutar hesaplanacaktır.

 

Amortismana tabi olup faydalı ömür süresini tamamlayan iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme uygulamasından yararlanmaları mümkün bulunmaktadır. Ancak bu durumda, faydalı ömrü sona ermiş amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden, daha önceki yıllarda ayrılmamış amortismanlara ilişkin olarak amortisman ayrılmasının söz konusu olamayacaktır.

Faydalı ömür süresi tamamlanmamış amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden değerleme sonrasında bulunan değerleri üzerinden amortisman ayrılmaya devam edilecektir.

Yeniden değerleme neticesinde hesaplanan değer artışı, yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer artışları ayrıntılı olarak gösterilecek şekilde, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabına (522 MDV Yeniden Değerleme Artışları) alınacaktır.

Ayrıca yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin her birine isabet eden değer artışları ile bunların hesap şekilleri, envanter defterlerinin ayrı bir sayfasında ayrıntılı olarak gösterilecektir.

5. Yeniden Değerlemede Dikkate Alınacak Oran:

Enflasyon düzeltmesine tabi tutulan en son bilançoda yer alan taşınmazlar ve ATİK’ler ile bunların amortismanları için yeniden değerleme oranı; maddenin yürürlüğe girdiği tarihinden bir önceki aya (Mayıs/2021) ilişkin Yİ-ÜFE değerinin (666,79), enflasyon düzeltmesine tabi tutulan bilançonun ait olduğu tarihi takip eden aya (Ocak/2005) ilişkin YİÜFE değerine (114,83) bölünmesi ile bulunacaktır.

Enflasyon düzeltmesi uygulaması dışında kalan taşınmazlar ve ATİK’ler ile bunların amortismanları için yeniden değerleme oranı maddenin yürürlüğe girdiği tarihden bir önceki aya (Mayıs/2021)  ilişkin Yİ-ÜFE değerinin (666,79), taşınmazın/ATİK’in iktisap edildiği ayı izleyen aya ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunacaktır.

7144 sayılı Kanun kapsamında yeniden değerlemeye tabi tutulmuş olanlar için bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten bir önceki aya (Mayıs/2021) ilişkin Yİ-ÜFE değerinin, Mayıs/2018 (354,85) ayına ilişkin Yİ-ÜFE değerine bölünmesi ile bulunan oran dikkate alınacaktır.

Endeks oranları Tebliğ ekinde yer almaktadır.

1. Değer Artışının Vergilendirilmesi:

Yeniden değerleme neticesinde hesaplanan ve pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarı üzerinden %2 oranında hesaplanan vergi, yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen ayın son günü akşamına kadar gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine beyan edilip, üç eşit taksitte (ilk taksiti beyanname verme süresi içinde, izleyen taksitler sırasıyla beyanname verme süresini takip eden ikinci ve dördüncü ayda olmak üzere) ödenecektir.

Beyan edilen tutarın tamamının ilk taksit ödeme süresi içerisinde ödenebilmesi mümkün olduğu gibi, ikinci ve üçüncü taksitlerin toplamının ikinci taksit ödeme süresi içerisinde ödenebilmesi de mümkündür.

Vergi dairesine beyan edilecek değer artış tutarları elektronik beyanname kullanılmak suretiyle beyan edilecektir.

Beyanda bulunduktan sonra, yeniden değerlemeye tabi tutulmak istenen ilave iktisadi kıymetler için ek beyanname verilmesi mümkündür.

Yeniden değer artış vergisi gelir ve kurumlar vergisinden mahsup edilmeyeceği gibi, gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak da dikkate alınamayacaktır.

Değer artışı üzerinden %2 oranında hesaplanan verginin zamanında beyan edilmemesi veya tahakkuk eden verginin taksitlerinin sürelerinde ödenmemesi halinde madde hükümlerinden faydalanılamayacaktır.

Örnek 1:

 

Mükellef	(A) A.Ş.
Taşınmazın İktisap Tarihi	1991
Yeniden Değerlemenin Yapıldığı Tarih (3. Geçici Vergi Dönemi)	Tem.21
Amortisman Oranı	%2
09.06.2021 Tarihi İtibariyle Defterlere Kayıtlı Binanın Maliyet Bedeli	50.000.000,00
09.06.2021 Tarihi İtibariyle Defterlere Kayıtlı Taşınmazın Birikmiş Amortismanı Tutarı	30.250.000,00
Ocak 2005 Yİ-ÜFE Değeri (1)	114,83
Mayıs 2021 Yİ-ÜFE Değeri	666,79
Yeniden Değerleme Oranı (666,79/114,83) (2)	5,80675
Yeniden Değerlenmiş Bina Bedeli (50.000.000,00 * 5,80675)	290.337.500,00
Yeniden Değerlenmiş B. Amortisman Tutarı (30.250.000,00*5,80675) (3)	175.654.187,50
Binanın Değer Artışı (290.337.500,00 - 50.000.000,00)	240.337.500,00
Birikmiş Amortisman Değer Artışı (175.654.187,50 - 30.250.000,00)	145.404.187,50
Net Değer Artışı (522 MDV Yeniden Değerleme Artışları Muhasebe Hesabına Kaydedilecek Tutar) (240.337.500,00 - 145.404.187,50)	94.933.312,50
Ödenecek Vergi (94.933.312,50 *%2) - (KKEG)	1.898.666,25
2021 Yılında Birikmiş Amortisman Tutarına İlave Edilecek Tutar (290.337.500,00 * 0,02)	5.806.750,00
2021 Yılında Gider Olarak Dikkate Alınacak Amortisman Gideri (4)	4.605.062,50
2022 Yılı ve Sonraki Yıllarda Gider Olarak Dikkate Alınabilecek Amortisman Gideri (4)	5.806.750,00

 

1. Enflasyon düzeltmesine tabi tutulan en son bilançoda yer alan taşınmazlar olduğu için Ocak 2005 Yİ-ÜFE katsayısı alınmıştır.

1. Yeniden değerlemeye esas olacak katsayının hesabında, kesirli (virgülden sonraki) kısım beş hane olarak dikkate alınacaktır.

(3) Her ne kadar yeniden değerlemenin yapıldığı tarihte (Temmuz 2021) birikmiş amortisman tutarı 30.500.000,00 TL olsa da Kanunun yayım tarihi olan 09.06.2021 tarihi itibariyle birikmiş amortisman tutarı dikkate alınacak olup bu tutarda 2021 yılının 1. Geçici Vergi Dönemine ait 250.000,00 ((50.000,000 * 0,02)/12*3)’dir.

(4) Faydalı ömür süresinin sonunda iktisadi kıymetin net defter değerinin negatif olmaması için yeniden değerlemenin yapıldığı 2021 yılında, 09.06.2021 tarihi itibariyle ayrılmış amortisman giderinin yeniden değerlemesi sonucunda bulunan değer artışı tutarı (250.000 TL (2021 Yılı 1. Geçici Vergi Amortisman Gideri)*5,80675 (Yeniden Değerleme Oranı)=1.451.687,50 TL, 1.451.687,50 TL – 250.000 TL (2021 Yılı 1. Geçici Vergi Amortisman Gideri)=1.201.687,50 TL) üzerinden amortisman gideri kaydedilmeyecektir. Sonraki yıllarda ise değerlenmiş tutar üzerinden faydalı ömür süresinin sonuna kadar 5.806.750,00 TL ((290.337.500,00 * 0,02) amortisman gideri kaydedilecektir.

1. Değer Artışının Özel Fon Hesabında Gösterilmesi ve İşletmeden Çekilmemesi:

Pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarının, mükellefler tarafından istenildiğinde sermayeye ilave edilmesi mümkün bulunmaktadır. Ancak, söz konusu fonun sermayeye ilave edilme dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen kısmı, bu işlemin yapıldığı dönem kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulacaktır.

Tasfiye halinde de değer artış tutarının işletmeden çekildiği kabul edilecektir. Ancak devir ve bölünme hallerinde, fon hesabında yer alan tutarlar işletmeden çekilmiş veya başka bir hesaba nakledilmiş sayılmayacaktır. Söz konusu fon hesabının tamamen veya kısmen devrolunduğu kurumlar için de aynı kurallar geçerli olacaktır.

Yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetlerin satılması veya herhangi bir şekilde elden çıkarılması halinde, pasifte özel fon hesabında gösterilen değer artışı tutarları, satış kazancına dâhil edilmeyecektir. Bu durumda fon hesabı kayıtlarda kalmaya devam edecektir.

1. Diğer Hususlar:

Devir ve bölünme hallerinde devrolunan veya bölünen şirketler tarafından iktisap edilen iktisadi kıymetlerin devralanlar tarafından yeniden değerlenmesinde kullanılacak yeniden değerleme oranının hesabında, söz konusu iktisadi kıymetlerin devir eden, tür değiştiren veya bölünen şirket tarafından iktisap edildiği tarihin esas alınması gerekmektedir.

Finansal kiralama yoluyla iktisap edilen ve mülkiyeti devredilmiş olan iktisadi kıymetlere ait yeniden değerleme oranının belirlenmesinde iktisap tarihi olarak, kiracının kullanma hakkını aktifleştirdiği tarih esas alınacaktır.

 

Söz konusu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girmiş olup sirkülerimiz ekinde yer almaktadır.

 

Saygılarımızla,