Gündem

Yasal Süresinden Sonra İhtirazi Kayıt İle Verilen Düzeltme Beyannamelerinin Dava Konusu Yapılmasının Hukuki Geçerliliği

Yasal Süresinden Sonra İhtirazi Kayıt İle Verilen Düzeltme Beyannamelerinin Dava Konusu Yapılmasının Hukuki Geçerliliği

 

Vergi Usul Kanunu’nun 378 inci maddesi hükmüne göre mükellefler beyan ettikleri matrahlara ve matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere karşı yargı yoluna başvuramamakta, dolayısıyla da dava açamamaktadırlar.

Ancak İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 27 inci maddesinin (4) numaralı fıkrasında dolaylı olarak düzenlenen ihtirazi kayıtla verilen beyannamelere karşı dava açılabilmesi, bu kuralın bir istisnasıdır.

Mükelleflerin yasal sürelerinden sonra verilen düzeltme beyannameleri ile pişmanlık müessesine göre verilen beyannamelerine ihtirazi kayıt koyulup, bu beyannamelerde yer alan matrahların dava yoluna taşınıp taşınmayacağı gerek mali idarenin yaptığı yorumlarda gerekse de yargı mercilerinin yaptığı yorumlarda ele alınmış ve bu yorumlarda içtihat farklılıkları oluşmuştur. 

Gündemimizde gerek pişmanlıkla gerekse de kanuni süresinden sonra verilen düzeltme beyannamelerine ihtirazi kayıt konulup dava konusu yapılıp yapılmayacağı, hem Anayasa Mahkemesi 2015/15100 başvuru numaralı kararı, hem de Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunun 2019/454 numaralı kararındaki açıklamalar doğrultusunda özetlenmeye çalışılmıştır.

 

a. İhtirazi Kayıt ile Beyan Yöntemi:

Mükelleflerce kanuni gerekçe gösterilerek beyan edilen matrah veya matrah kısmı üzerinden tarh edilen vergiye dava hakkının saklı tutulması yolunda beyannameye yazılı not'a ihtirazi kayıt adı verilmektedir. İhtirazi kayıt, mükelleflerin dava açma hakkını saklı tutan ve yaptıkları beyanlarına karşı düşülen itiraz nitelikli bir şerhtir.

Bu beyan yönteminde, mükellefler beyan ettikleri matrahları ve bu matrah üzerinden hesaplanan vergileri yargı yoluna taşıma imkânı bulmaktadır. Mükellefler kanuni süresi içinde verdikleri beyannamelere ihtirazi kayıt şerhi verdikten sonra 30 gün içinde bu beyannameler üzerinden tarh edilen vergilere yetkili Vergi Mahkemesinde dava açabilirler.

 

b. İhtirazi Kayıtla Verilen Düzeltme Beyannamelerine Açılan Davalar Hakkında Anayasa Mahkemesinin Görüşü:

Mükelleflerin yasal süresi içinde vermiş oldukları beyannamelere ihtirazi kayıt şerhi verip bu beyannameler üzerinden hesapladıkları vergi matrahları ile tahakkuk eden vergilerini dava konusu etmelerinde herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır.

Ancak mükelleflerin yasal süresinden sonra düzeltme amacıyla vermiş oldukları beyannameler üzerinden tarh edilen vergileri hukuken tartışılır kılmak ve bu mali yükümlülükleri yargı denetimine açmak istemelerinin geçerliliğinin olup olmadığı kesinlik kazanmış değildir.

Tam bu noktada Anayasa Mahkemesinin 27/2/2019 Tarihli ve 2015/15100 başvuru numaralı kararında; süresinden sonra verilen düzeltme beyannamelerinin ihtirazi kayda ve davaya konu edilebileceğini belirtmiştir. Ayrıca aynı kararda pişmanlıkla verilen beyannamelere ihtirazi kayıt koyulup koyulmayacağı da açıklanmıştır.

 

Kararda Özetle:

  • Pişmanlıkla verilen beyannamelere ihtirazi kayıt konularak dava açılmayacağının ileri sürülmesi pişmanlık kurumunun doğasından kaynaklanan bir sınırlama olduğu,
  • Aynı iddianın süresinden sonra verilen düzeltme beyannameleri için geçerli olmadığı,
  • Düzeltme beyannamesi verilmesine rağmen vergilendirme işlemine karşı dava açılamaması hukuki denetim dışında kalan bir alan oluşmasına yol açtığı

 

Sonuç olarak Anayasa Mahkemesi, kanuni süresinden sonra ihtirazi kayıt ile verilen düzeltme beyannamesinin mükellef tarafından dava konusu edilmesini Anayasa’nın 35 inci maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkına uygun bulmuş ve Pişmanlık ile verilen beyannamelere ihtirazi kayıt şerhi konulamayacağını açık bir şekilde ifade etmiştir.

Ancak şunu belirtme isteriz ki; mahkeme kararına bireysel başvuru kapsamında konu olan ve inceleme yapılan olayda vergi dairesi tarafından mükelleften, hakkına sahte belge ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullandığı yönünde vergi tekniği raporu bulunan başka bir mükelleften aldığı faturalar üzerinde yer alan KDV’lerin tenzil edilmesi amacıyla, düzeltme beyannamesi verilmesi talep edilmiştir. Yani kanuni süresinden sonra ihtirazi kayıt ile düzeltme beyannamesi veren mükellef bu beyannameyi serbest iradesi dışında sırf idarenin zorlaması ile Kod listesine girmemek için vermiştir.

Peki ortada herhangi bir idari zorlama olmadan mükelleflerin kendi özgür iradeleri ile kanuni süresinden sonra verdikleri düzeltme beyannamelerinin ihtirazi kayıt ile verilmesi mümkün müdür?

Bu soruya verilecek cevap ise Danıştay Vergi Daireleri Kurulu tarafından verilmiş 2019/454 numaralı kararında açık bir şekilde yer almaktadır. Karar da özet olarak; ”Anayasa Mahkemesince mülkiyet hakkının ihlal edildiği yolunda verilen karar, sadece, vergi dairelerinin müeyyideli yazıları üzerine ihtirazi kayıtla verilen düzeltme beyannamelerine istinaden tahakkuk eden vergi ve kesilen cezalara karşı açılan davalara yönelik olup, idarenin müeyyideli yazısı olmaksızın süresinden sonra kendiliğinden ihtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine yapılan tahakkuklara karşı açılan davalar bu kapsamda bulunmamaktadır” şeklinde karar bağlanmıştır.

 

c. Sonuç:

Gündemimizde kanuni süresinden sonra verilen düzeltme beyannameleri ile pişmanlıkla verilen beyannameleri vergi yargısına taşınması ve bu suretle bahsi geçen beyannameler üzerinden tahakkuk eden vergileri Anayasa’da güvence altına alınan hak arama hürriyeti çerçevesinde yargı denetimine tabi tutulması yönelik Anayasa Mahkemesi tarafından 27.02.2019 tarihli ve 2015/15100 başvuru numaralı kararı ile DVDDK tarafından 03.07.2019 tarihli ve 2019/454 numaralı kararı sonrasında oluşan yeni içtihadı açıklamaya çalıştık. 

Son olarak özetlemek gerekirse;  

Anayasa Mahkemesi kararında mükellefin vergi dairesince zorlanarak serbest iradesini yansıtmayan şekilde düzeltme beyannamesi vermesi sonucu cezalı tarhiyata muhatap kaldığı, düzeltme beyannamesinin ihtirazi kayıtla verilerek tarhiyata dava açılması sonucu yargı mercilerinin olayın esasını incelemeden davayı reddetmesinden dolayı mülkiyet hakkının ihlal edildiği sonucuna varmıştır. Mükellefler, vergi dairesinin yazılı talepleri ile beyanlarını düzeltmeye zorlanmışlarsa bu şekildeki düzeltme beyanlarına ihtirazi kayıt konularak dava açılabilecektir.

Ancak, vergi dairesince bu yönde bir zorlama olmadan kendiliğinden düzeltme beyanında bulunuyorlarsa bu beyanlara ihtirazi kayıt konularak dava açılmasının yargıda kabul görmeyeceğini söyleyebiliriz.

Pişmanlıkla verilen beyannameleri ise yargı sürecine taşımanın hukuki uygulanabilirliğinin olmadığını belirtmek mümkündür. 

 

 

 

02.10.2019

Saygılarımızla,

 

 

 

Bu dokümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Sürekli güncel ve doğru bilgi sunumuna özen gösterilmesine karşın bu bilgiler her zaman her durumda doğru olmayabilir. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın , bu dokümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. Nexia Türkiye ve AS Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş.’ye, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.

İletişim

© Copyright 2019 As Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş. Tüm Hakları Saklıdır.