7440 Sayılı Kanun’un Matrah ve Vergi Artırımına İlişkin Düzenlemeleri
Sirküler
03/09
16.03.2023
Konu :
7440 Sayılı Kanun’un Matrah ve Vergi Artırımına İlişkin Düzenlemeleri
7440 sayılı Kanun’un 5. maddesinde Matrah ve Vergi Artırımına ilişkin düzenlemeler yapılmış olup, bu sirkülerimizde ilgili düzenlemelere yer verilmiştir.
1. Matrah Ve Vergi Artırımı Düzenlemeleri:
Kanun matrah ve vergi artışına ilişkin hükümleri ile 2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022 için geçerli olmak üzere; yıllık Gelir ve Kurumlar Vergisi Matrah Artırımı, Gelir (Stopaj) veya Kurumlar (Stopaj) Vergisi Artırımı ve KDV Vergi Artırımı imkanı getirmektedir.
1.1. Yıllık Gelir Ve Kurumlar Vergisi Matrahı Artırımları:
Yıllık gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ilgili yıllar beyanlarını bu Kanunla belirlenen süre içinde aşağıda belirlenmiş oranlarda arttırırlarsa anılan yıllar için bu vergiler açısından inceleme ve tarhiyat yapılamayacaktır.
YILLAR |
Artırım Oranı (%) |
2018 |
35 |
2019 |
30 |
2020 |
25 |
2021 |
20 |
2022 |
2022 Yılı Matrah Artırımına Oranı %25 Olmakla Beraber Artırım Yapılabilmesi İçin Özel Şartla Mevcuttur. Bu Şartlar Sirkülerimizde Ayrı Bir Başlık Altında Aktarılacaktır. |
Kurumlar Vergisi Mükelleflerinde Asgari Matrahlara Göre Ödenecek Kurumlar Vergisi |
|||
YILLAR |
Asgari Matrah Artırımı |
% 20 Oranıyla Ödenecek Vergi |
% 15 Oranıyla Ödenecek Vergi |
2018 |
200.000 |
40.000 |
30.000 |
2019 |
215.000 |
43.000 |
32.250 |
2020 |
230.000 |
46.000 |
34.500 |
2021 |
260.000 |
52.000 |
39.000 |
Bilanço Usulüne Göre Defter Tutan Gelir Vergisi Mükelleflerinde (Serbest Meslek Erbabı Dahil) Asgari Matrahlara Göre Ödenecek Gelir Vergisi |
|||
YILLAR |
Asgari Matrah Artırımı |
% 20 Oranıyla Ödenecek Vergi |
% 15 Oranıyla Ödenecek Vergi |
2018 |
94.000 |
18.800 |
14.100 |
2019 |
99.600 |
19.920 |
14.940 |
2020 |
105.800 |
21.160 |
15.870 |
2021 |
112.400 |
22.480 |
16.860 |
İşletme Hesabına Göre Defter Tutan Gelir Vergisi Mükelleflerinde |
|||
YILLAR |
Asgari Matrah Artırımı |
% 20 Oranıyla Ödenecek Vergi |
% 15 Oranıyla Ödenecek Vergi |
2018 |
63.800 |
12.760 |
9.570 |
2019 |
66.400 |
13.280 |
9.960 |
2020 |
70.500 |
14.100 |
10.575 |
2021 |
75.000 |
15.000 |
11.250 |
Beyana Tabi Geliri Sadece Gayrimenkul Sermaye İradı (Kira Geliri) Olanlarda Asgari Matrahlara Göre Ödenecek Gelir Vergisi (istisna dikkate alınmaz)
|
|||
YILLAR |
Asgari Matrah Artırımı |
% 20 Oranıyla Ödenecek Vergi |
% 15 Oranıyla Ödenecek Vergi |
2018 |
37.600 |
7.520 |
5.640 |
2019 |
39.840 |
7.968 |
5.976 |
2020 |
42.320 |
8.464 |
6.348 |
2021 |
44.960 |
8.992 |
6.744 |
Ancak; anılan yıla ilişkin yatırım indirimi tevkifatı beyan edilmemişse bu tevkifat matrahları yukarıda kurumlar vergisi mükellefleri için belirlenen asgari matrahların % 50 sinden az olmamak üzere gerçek tutarlarıyla beyan edilecek ve üzerinden % 15 oranıyla vergi hesaplanacaktır.
ÖRNEK: (A) AŞ’nin 2020 yılı mali zararı 1.000.000 TL ise, bu yılla ilgili matrah artırımında bulunulduğunda, bu zararın 500.000 TL lık kısmının 2022 ve sonraki yıllar kazançlarından mahsup edilmesi imkanı ortadan kalkacaktır.
Bu şekilde yapılan düzeltmeler üzerine tahakkuk eden vergiler, beyannamenin verildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenecektir. Yapılan düzeltme nedeniyle 2022 yılına ilişkin geçici vergi beyannamelerinde düzeltme yapılmayacaktır.
ÖRNEK: (B) Ltd. Şti 2019 yılında sonuçlanan yıllara sari inşaat işlerinden dolayı hak edişlerinden tevkif edilmiş olan 100.000 TL tutarındaki iadeyi almıştır. Anılan yıla ilişkin olarak matrah artırımında bulunsa bile, bu iade tutarı kapsamında daha sonra vergi incelemesi yapılabilecek, buna ilişkin olarak cezalı vergi istenilebilecektir.
Mükelleflerin 2022 takvim yılı gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını %25 oranından az olmamak üzere artırmaları mümkün bulunmaktadır. Ancak 2022 yılına matrah artırımı yapılabilmesi için madde hükmünde yer alan şartların sağlanmış olması gerekmektedir. Bu şartlar;
- 2022 yılına ait gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmiş olması ve
- 2022 yılına ait gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde yer alan matrahın; 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın %122,93 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar ile 2022 takvim yılı 3. Geçici Vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın %40 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın yüksek olanından az olmaması şarttır.
Eğer mükelleflerin 2022 yılı vergi matrahları, 2021 takvim yılında beyan edilen matrahın %122,93 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar ile 2022 takvim yılı 3. Geçici Vergilendirme döneminde beyan edilen matrahın %40 oranında artırılması suretiyle bulunan tutarın büyük olanından düşükse 2022 yılına ilişkin matrah artırımının yapılamaması durumu söz konusu olabilecektir.
Örnek:
a. |
2021 Yılı KV Matrahı |
1.000.000,00 |
b. |
2022 Yılı 3. Geçici Vergi Matrahı |
3.000.000,00 |
c. |
2022 Yılı KV Matrahı |
5.000.000,00 |
d. |
2021 Yılı Artırılmış KV Matrahı (a+(a*%122,93)) |
2.229.300,00 |
e. |
2022 Yılı Artırılmış 3. Geçici Vergi Matrahı (b+(b*%40)) |
4.200.000,00 |
f. |
(d) ve (e) den büyük olan |
4.200.000,00 |
g. |
Artırılan Matrah (c*0,25) |
1.250.000,00 |
Yapılacak kıyaslama sonucunda mükellefin 2022 yılı KV matrahı 4.200.000 TL’den büyük olduğu için 2022 yılı KV Beyannamesinin verilmesinin ardından bu yıla ilişkin matrah artırımında bulunulabilecektir.
2022 takvim yılına yönelik matrah artırımında bulunmak isteyen mükellefler tarafından 01.01.2023 tarihinden sonra matrah azaltıcı nitelikte düzeltme beyannamesi verilmesi durumunda, yapılacak kıyaslamada düzeltme öncesi beyan edilen matrahlar esas alınacaktır.
2022 takvim yılına ilişkin olarak; üçüncü geçici vergilendirme dönemi gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmemiş olması halinde; ikinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinde beyan edilen matrahın %100 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar, sadece birinci geçici vergilendirme dönemi beyannamesinin verilmiş olması halinde bu beyannamede beyan edilen matrahın %300 oranında artırılması suretiyle bulunan tutar yapılacak kıyaslamada dikkate alınacaktır.
2021 takvim yılı ve 2022 yılının üçüncü geçici vergilendirme dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinde zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması ya da hiç beyanname verilmemiş (ilgili yıllarda faaliyette bulunmuş veya gelir elde etmiş olup da bu faaliyetlerini ve gelirlerini vergi dairesinin bilgisi dışında bırakanlar dâhil) olması durumunda, 2022 yılı gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri için kıyaslama şartı aranmayacaktır. Kıyaslama yapılmaması için 2021 takvim yılı ve 2022 yılının üçüncü geçici vergilendirme dönemine ilişkin gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinde zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması gerekmektedir.
2022 yılı asgari artırım tutarları;
- Kurumlar vergisi mükellefleri için 500.000 TL’den,
- Gelir vergisi mükelleflerinden bilanço esasına göre defter tutanlar ile serbest meslek erbabı için 200.000 TL’den,
- Gelir vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutanlar için 105.000 TL’den az olamayacaktır.
Arttırılacak matrahlar; üzerinden % 20 oranıyla vergi hesaplanacaktır. Ancak artırımda bulunulan yıla ilişkin yıllık beyannameler kanuni sürelerinde verilmiş ve tahakkuk eden vergiler (beyannamelere ait damga vergisi dahil) zamanında ödenmişse ayrıca bu vergi türleri açısından Kanunun kesinleşmiş alacakların yeniden yapılandırılması ve kesinleşmemiş veya dava safhasındaki alacaklarla ilgili (Kanunun 2.ve 3.madde) hükümlerinden faydalanılmamışsa vergi oranı % 15 olarak dikkate alınacaktır.
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları 2022 yılına ait zararlarının tamamı 2023 yılından itibaren izleyen yıl karlarından mahsup edemeyecektir.
2022 yılına yönelik matrah artırımında bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu yıla ilişkin yıllık beyannamelerinde hesaplanan vergilerinden mahsup edilemeyen geçici vergiler iade edilmeyecektir.
2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulması 2022 yılına münhasır olmak üzere alınacak ek vergiler için bu döneme ilişkin inceleme ve tarhiyat yapılmasına engel teşkil etmeyecektir.
1.2. Katma Değer Vergisi artırımı:
KDV mükellefleri yıllar itibariyle beyannamelerinde yer alan hesaplanan KDV toplamı üzerinden aşağıdaki oranlarda artış yaparlarsa anılan yıllara yönelik olarak KDV incelemesi ve tarhiyatı yapılamayacaktır:
YILLAR |
Artırım Oranı (%) |
2018 |
3 |
2019 |
3 |
2020 |
2,5 |
2021 |
2 |
2022 |
2 |
Dikkat edilirse matrah değil hesaplanan KDV üzerinden artış yapılacaktır. Öte yandan; aylık olarak artış söz konusu olmayıp ilgili yılın tamamı dikkate alınarak arttırılacak vergi hesaplanacaktır.
ÖRNEK: (D) A.Ş.’nin 2019 yılı KDV beyanlarında hem istisna hem de KDV ye tabi işlem tutarları yer almaktadır. Anılan yıla ilişkin KDV beyanlarındaki hesaplanan KDV toplamı 2.000.000 TL dır. Bunun üzerinden yapılması gerekli artış (2.000.000 TL * % 3=) 60.000 TL dır. Mükellefin ilgili yıl kurumlar vergisi matrahı 1.200.000 TL olup, buna kurumlar vergisi matrah artışı ( 1.200.000 TL * % 30 =) 360.000 TL dır. Bu tutar üzerinden % 18 oranıyla hesaplanan KDV (360.000 TL * %18=) 64.800 TL olmaktadır.
İki hesaplama sonucu karşılaştırıldığında kurumlar vergisi matrah artışı üzerinden hesaplanan KDV (64.800 TL), ilgili yıl KDV beyannamelerinden hareketle hesaplanan KDV artışından (60.000 TL) daha yüksek olduğundan, 2019 yılına ilişkin artırılması gereken KDV tutarı 64.800 TL olmalıdır. Bu durumda, ayrıca kurumlar vergisi matrahının da arttırılması şarttır.
Yukarıdaki örnekte aksi olsaydı; KDV artırım hükümlerinden faydalanmak bakımından ayrıca kurumlar vergisi matrahı artışı zorunluluğu olmayacaktı. Buna rağmen, kurumlar vergisi bakımından artırım yapılması kurumlar vergisi açısından da koruma sağlayacağından tavsiye olunabilir.
Bunlardan birincisi, artırım yapılan yıldan devreden KDV geliyorsa, bu tutarla sınırlı olarak inceleme yapılabilmesidir.
ÖRNEK: (V) Ltd. Şti. 2020 yılı için KDV artırımında bulunmuş olup, 2020 yılı Aralık ayı KDV beyannamesinde sonraki döneme devreden KDV tutarı 100.000 TL dır.
Artış yapılsa bile 2020 yılı hesapları incelenerek 2020 yılı KDV indirimlerinin 100.000 TL lık kısmı reddedilebilir. Bu durumda 2020 yılına devreden KDV kalmayacağından, 2021 yılı vergilendirme dönemlerinde cezalı tarhiyat söz konusu olabilecektir.
Konuyla ilgili diğer istisna ise, KDV iadeleri yönündendir. Artırım yapılan yılda mükellefin KDV iadesi söz konusu ise, bu açıdan inceleme ve cezalı işlem yapılabilecektir. Ayrıca fiili ya da kaydi envanter sırasında belgesiz mal bulundurulduğu veya belgesiz hizmet satın alındığının tespiti halindeki işlemler ile müteselsil sorumluluk kapsamındaki işlemlerle ilgili inceleme ve/veya tarhiyat hakkı saklı bulunmaktadır.
1.3. Gelir ve Kurumlar Vergisi Stopajı Artırımları:
Aşağıdaki ödemelerle ilgili stopaj artırımı yapılabilecektir:
* Ücret ödemeleri,
* Serbest meslek kazancı elde eden gerçek kişilere yapılan ödemeler,
* Yıllara sari inşaat taahhüt işleri yapan gerçek kişilere yapılan ödemeler,
* Gayrimenkul sermaye iradı (kira) elde edenlere yapılan ödemeler,
* Kar payı ödemelerinden (tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara, dar mükellef kurumlara dağıtılanlar)
* Çiftçilerden alınan zirai mahsuller ve hizmetlerle ilgili ödemeler,
* Vergiden muaf esnaftan yapılan alışlarla ilgili ödemeler,
* Yıllara sari taahüt işi yapan kurumlara yapılan ödemeler,
* Kooperatiflere ait taşınmaz kirası ödemeleri,
*Yıllara sari taahüt işi yapan dar mükellef kurumlara yapılan ödemeler,
Artışı yapılan stopaj türü ile ilgili olarak anılan yıla inceleme ve tarhiyat söz konusu olamayacaktır.
1.3.1. Ücret Stopajı Artırımları:
Özellikle kayıt ve beyan dışı ücret ödemeleri yapan işverenleri ilgilendiren bu düzenlemede;
İlgili yıla ait muhtasar beyannamelerde yer alan gayrisafi ücret ödemeleri toplamı üzerinden aşağıdaki oranlarda artış yapılması durumunda, ilgili yıllara yönelik ücret stopajı incelemesi ve tarhiyatı söz konusu olamayacaktır.
YILLAR |
Artırım Oranı (%) |
2018 |
%6 |
2019 |
%5 |
2020 |
%4 |
2021 |
%3 |
2022 |
%2 |
İlgili yıla ait muhtasar beyannameler eksik verilmişse, verilen beyannamelerdeki ücret ödemelerinin ortalaması esas alınarak yıllık tutara ulaşılması öngörülmektedir. Hiç beyanname vermeyenlerde ise çalışan işçi sayısı ve asgari ücret dikkate alınarak hesaplama yapılmasına ilişkin düzenlemeler mevcuttur.
1.3.2. Gerçek Kişilere Yapılan Serbest Meslek Ödemesi Stopajı Artırımları:
Bu kapsamda yapılacak stopaj artışında, ilgili yıl muhtasar beyannamelerinde bu stopaj türünde beyan edilmiş gayrisafi tutarların toplamı üzerinden aşağıdaki oranlarla artış yapılacaktır:
YILLAR |
Artırım Oranı (%) |
2018 |
%6 |
2019 |
%5 |
2020 |
%4 |
2021 |
%3 |
2022 |
%2 |
Anılan yılda bu kapsamda beyan yoksa, bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri için geçerli olan asgari matrah tutarlarının yarısı üzerinden %15 oranıyla artış hesaplanır.
Yabancı kurumlara serbest meslek kazancı çerçevesinde yapılan ödemelerle ilgili yapılması gereken stopaj bu kapsama girmemektedir.
1.3.3. Gayrimenkul Sermaye İradı (Kira) Elde Edenlere Ödemelerle İlgili Stopaj Artışı:
Bu kapsamda yapılacak stopaj artışında, ilgili yıl muhtasar beyannamelerinde bu stopaj türünde beyan edilmiş gayrisafi tutarların toplamı üzerinden aşağıdaki oranlarla artış yapılacaktır:
YILLAR |
Artırım Oranı (%) |
2018 |
%6 |
2019 |
%5 |
2020 |
%4 |
2021 |
%3 |
2022 |
%2 |
Anılan yılda bu kapsamda beyan yoksa, geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından oluşan gelir vergisi mükelleflerindeki matrah artışında geçerli asgari matrah tutarının üzerinden %15 oranıyla artış hesaplanır.
Yabancı kurumlara gayrimenkul sermaye iradı çerçevesinde yapılan ödemelerle ilgili yapılması gerekli stopaj bu kapsama girmemektedir.
Kooperatiflere ait taşınmazlara yapılan kirası ödemeleri kapsam dahilindedir.
1.3.4. Kar Payları İle İlgili Stopaj Artışı:
Tam mükellef kurumlar tarafından, dağıtılan kar payları ile dar mükellef kurumlar tarafından ana merkeze aktarılan tutarlar matrah artırımı kapsamına alınmıştır.
YILLAR |
Artırım Oranı (%) |
2018 |
%6 |
2019 |
%5 |
2020 |
%4 |
2021 |
%3 |
2022 |
%2 |
Kar dağıtımına bağlı stopaj artırımında bulunulmak istenen yıl içinde hiç muhtasar beyanname verilmemiş olması veya muhtasar beyanname verilmekle birlikte artırılması istenen ödeme türünün beyannamede bulunmaması halinde kurumlar vergisi yönünden de matrah artırımında bulunulması şarttır. Bu durumda artırılan kurumlar vergisi matrahlarının %80’inden az olmamak üzere belirlenen tutarlar üzerinden %15 oranında hesaplanan verginin, ödemek suretiyle, bu imkandan yaralanılabilecektir.
1.3.5. Yıllara Sari İnşaat Taahhüt İşleri Yapanlara Ödemelerle İlgili Stopaj Artışı:
İnşaat taahhüt işi yapan yabancı veya Türk kurumlarına yapılacak ödemeler de bu hükme dahildir. Bu kapsamda yapılacak stopaj artışında, ilgili yıl muhtasar beyannamelerinde bu stopaj türünde beyan edilmiş gayrisafi tutarların toplamı üzerinden aşağıdaki oranlarla artış yapılacaktır:
YILLAR |
Artırım Oranı (%) |
2018 |
1 |
2019 |
1 |
2020 |
1 |
2021 |
1 |
2022 |
1 |
Anılan yılda bu kapsamda beyan yoksa, bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri için geçerli olan asgari matrah tutarları üzerinden % 3 oranıyla artış hesaplanır.
1.3.6. Çiftçilerden Alınan Zirai Mahsuller ve Hizmetlerle İlgili Stopaj Artışı:
Bu kapsamda yapılacak stopaj artışında, ilgili yıl muhtasar beyannamelerinde bu stopaj türünde beyan edilmiş gayrisafi tutarların toplamı üzerinden ilgili yılda geçerli olan stopaj oranlarının %25 i oranında artış yapılacaktır:
İlgili yıllarda geçerli stopaj oranları aşağıdaki gibidir:
Çiftçilerden satın alınan ziraî mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden;
a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için,
i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınanlar için %1
ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için % 2
b) Diğer ziraî mahsuller için,
i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için % 2
ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için %4
c) Ziraî faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için,
i) Orman idaresine veya orman idaresine karşı taahhütte bulunan kurumlara yapılan ormanların ağaçlandırılması, bakımı, kesimi, ürünlerin toplanması, taşınması ve benzeri hizmetler için %2
ii) Diğer hizmetler için %4
d) Çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri için % 0
Yukarıdaki tablodaki tevkifat oranlarının %25 i vergi artışı olarak dikkate alınacaktır.
Anılan yıllarda bu kapsamda muhtasar beyanname ile beyan edilen tevkifat yoksa, bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri için geçerli olan asgari matrah tutarları üzerinden % 2 si oranında artış yapılacaktır.
1.3.7. Vergiden Muaf Esnafa Yapılan Ödemelerle İlgili Stopaj Artışı:
Bu kapsamda yapılacak stopaj artışında, ilgili yıl muhtasar beyannamelerinde bu stopaj türünde beyan edilmiş gayrisafi tutarların toplamı üzerinden ilgili yılda geçerli olan tevkifat oranlarının % 25 i oranında artış yapılacaktır:
Anılan yıllardaki muhtasar beyannamelerde bu kapsamda tevkifat beyanı yoksa, bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri için geçerli olan asgari matrah tutarları üzerinden % 5 i oranında artış yapılacaktır.
1.3.8. Diğer Hususlar:
1.4.Matrah ve Vergi Artırımı İle İlgili Ortak Hususlar:
Saygılarımızla,
© Copyright 2019 As Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş. Tüm Hakları Saklıdır.