Serbest Meslek Sahiplerine Yapılan Avans Ödemelerinin Vergisel Durumu
Sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılması serbest meslek faaliyeti (193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu Madde 65) ve bu faaliyetleri mutad meslek halinde ifa edenler serbest meslek erbabıdır (193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu Madde 66).
Konumuzda bahsedilen serbest meslek ilgili kanunda bu şekilde hüküm altına alınmıştır.
Serbest meslek sahiplerine yapılacak iş için baştan avans verilmesi konusu, Gelir Vergisi Kanununun serbest meslek kazançlarını tahsil esasına bağlaması, bunun yanında Katma Değer Vergisinde ise verginin doğuşunun, malın veya hizmetin teslimi ile olacağı hususu tezat yaratmaktadır.
Bu çelişki 213 sayılı Vergi Usul Kanunu Madde 236 ile çözülmektedir
Şöyle ki;
VUK 236. Maddesinde “Serbest meslek erbabı, meslek faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatı için iki nüsha serbest meslek makbuzu tanzim etmek ve bir nüshasını müşteriye vermek, müşteri de bu makbuzu istemek ve almak mecburiyetindedir.” Hükmü yer almaktadır. Bu hüküm gereği işle ilgili yapılan avans mahiyetindeki tahsilatlar için de makbuz düzenlenmesi gereklidir. (Yapılan masraflara karşılık alınan ve tamamen bu masraflara sarf edilen para ve ayınlar kazanç sayılmadığından (GVK madde 67), bunlar için yapılan tahsilatlar hariç)
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu 10. Maddesinde ise vergiyi doğuran olayın “Malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce fatura veya benzeri belgeler verilmesi hallerinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi” ile meydana geldiği hüküm altına alınmıştır.
Bu hükümlerin yanında 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu gereği yapılan avans ödemeleri gelir vergisi tevkifatına tabidir. Bu durum kanunun 94. Maddesinde “…gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.” şeklinde yer almaktadır.
Sonuç olarak, yukarıda yer verilen kanun hükümleri beraberce değerlendirildiğinde bir serbest meslek erbabının avans işlemi için;
1- Serbest Meslek Makbuzu düzenlenmeli (VUK Md. 236),
2- Bu serbest meslek makbuzu üzerindeki tutardan gelir vergisi tevkifatı yapılmalı (GVK Md. 94),
3- Yine sözkonusu tutar üzerinden KDV hesaplanmalıdır (KDVK Md.10).
Bu dokümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Sürekli güncel ve doğru bilgi sunumuna özen gösterilmesine karşın bu bilgiler her zaman her durumda doğru olmayabilir. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın , bu dokümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. Nexia Türkiye ve AS Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş.’ye, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.
