Anayasa Mahkemesi 6183 Sayılı Kanunda Düzenlenen Kanuni Temsilcilerin Müteselsil Sorumluluğuna İlişkin Önemli Bir Hususu İptal Etti.
Anayasa Mahkemesi, 03.04.2015 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan, 19.03.2015 tarih ve E: 2014/144, K: 2015/29 sayılı kararı ile 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un “Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu” başlıklı Mükerrer 35. maddesinin 5 ve 6. fıkralarını Anayasa’ya aykırı olduğu gerekçesi ile iptal etmiştir.
6183 Sayılı Kanun’un 35. maddesine, 5766 sayılı Kanun ile (06.06.2008 tarihinden itibaren) eklenen ve Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen Mükerrer 35. maddenin;
5. fıkrası; “Amme alacağının doğduğu ve ödenmesi gerektiği zamanlarda kanuni temsilci veya teşekkülü idare edenlerin farklı şahıslar olmaları halinde bu şahıslar, amme alacağının ödenmesinden müteselsilen sorumlu tutulur.”
6. fıkrası; “Kanuni temsilcilerin sorumluluklarına dair 213 sayılı Vergi Usul Kanununda yer alan hükümler, bu maddede düzenlenen sorumluluğu ortadan kaldırmaz.” Şeklindedir.
- İptal talebi
Danıştay 4. Dairesi tarafından, 6183 sayılı kanunun mükerrer 35. maddesine 4.6.2008 tarihinde 5766 Sayılı Kanun'un 4. maddesi ile eklenen 5 ve 6. fıkraların, Anayasa'nın 2. maddesine aykırılığı ileri sürülerek iptali talebiyle Anayasa Mahkemesine başvurulmuştur.
- İptal Kararının Gerekçeleri
Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının gerekçesinde yer alan ve Mahkemenin görüşünü ortaya koyan bölümlere aşağıda yer verilmiştir.
6183 Sayılı AATUHK’nun Mükerrer 35. Maddesinin 5. Fıkrasının İptalinin Gerekçesi;
“İtiraz konusu kural, amme alacağının doğduğu ve ödenmesi gerektiği zamanlarda kanuni temsilci veya teşekkülü idare edenlerin farklı şahıslar olmaları halinde bu şahısların amme alacağının ödenmesinden müteselsilen sorumlu tutulacağını düzenlemektedir.
Kanun koyucu, amme alacağını güvenceye almak bakımından sorumluluğun yaygınlaştırılması yoluna gidilebileceği gibi müteselsil sorumluluk da öngörebilir. Ancak amme alacağının doğduğu veya ödenmesi gerektiği zamanlarda kanuni temsilcilerin farklı kişiler olabileceği gerçeği göz önüne alındığında, kural ile getirilen düzenleme vergi ve diğer mali ödev ve sorumluluklarını zamanında ve eksiksiz olarak yerine getiren kanuni temsilcilerin, sonradan kendilerinin görevde olmadığı ve müdahale şanslarının bulunmadığı dönemde gerçekleşen bir eylemden müteselsilen sorumlu tutulmaları sonucunu doğurmaktadır.
… bireyin bu şekilde belirsiz ve güvencesiz bir biçimde kendi kusurundan kaynaklanmayan bir nedenle, başkalarının eylem veya ihmali sonucunda oluşacak sorumluğa ortak olması adalet ve hakkaniyetle bağdaşmaz. Dolayısıyla, itiraz konusu kural hukuk devleti ilkesine aykırıdır.
Açıklanan nedenlerle, itiraz konusu kural Anayasa’nın 2. maddesine aykırıdır. İptali gerekir.”
AATUHK’ın mükerrer 35. maddesinin 6. Fıkrasının İptalinin Gerekçesi;
“ İtiraz konusu kuralda, kanuni temsilcilerin sorumluluklarına dair 213 sayılı Kanunda yer alan hükümlerin bu maddede düzenlenen sorumluluğu ortadan kaldırmayacağı öngörülmektedir.
213 sayılı Kanunun 10. Maddesinde kanuni temsilciler için kabul edilen sorumluluk, kusura dayalı sorumluluktur. Buradaki kusur vergilendirmeye dair ödevlerin ihlal edilmesidir. Buna göre 213 sayılı kanunun 10. maddesi uyarınca kanuni temsilcilerin sorumlu tutulabilmesi için vergilendirme ödevlerini yerine getirmemiş olması gerekmektedir. İtiraz konusu kuraldan kaynaklanan sorumluluk ise kusursuz sorumluluk esasına dayanmakta olup kamu alacağının borçlu şirketten tahsil edilememesinde kanuni temsilcilerin kusuru bulunmasa dahi sorumlu tutulmasına neden olmaktadır.
…itiraz konusu kural nedeniyle, 213 sayılı Kanun kapsamına giren amme alacakları da dahil olmak üzere tüm amme alacakları için takip yapılması mümkündür. Bu durumda her iki kanunun aynı maddi olaya uygulanabilmesi nedeniyle, iki ayrı kanuni düzenlemeden hangisinin uygulanacağı hususunda belirsizlik oluşmaktadır. Dolayısıyla itiraz konusu kural, hukuk devleti ilkesi ile bağdaşmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, itiraz konusu kural Anayasa’nın 2. maddesine aykırıdır. İptali gerekir.”
Anayasa mahkemesinin vermiş olduğu iptal kararı ile tüzel kişilerin kanuni temsilcilerinin (ve tüzel kişiliği olmayan teşekkülü idare edenlerin) sorumlu tutulabilmeleri için VUK’nun 10. Maddesinde düzenlenen kusurlarının bulunması ilkesi ön plana çıkmaktadır.
Bu iptal kararı ile amme alacağının doğduğu ya da ödenmesi gereken dönemlerde kanuni temsilci veya teşekkülü idare edenlerin farklı şahıslar olmaları halinde, kusurlu bulunmayan şahısların doğrudan müteselsil sorumlu tutulmaları engellenmiş olmaktadır.
Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen 6183 sayılı kanunun mükerrer 35. Maddesinin 5 ve 6. fıkraları, yürürlük tarihi ayrıca belirlenmediğinden, Anayasa’nın 153. Maddesine göre iptal kararının Resmi Gazetede yayımlandığı 03.04.2015 tarihi itibariyle yürürlükten kalkmıştır.
08.04.2015
Bu dokümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Sürekli güncel ve doğru bilgi sunumuna özen gösterilmesine karşın bu bilgiler her zaman her durumda doğru olmayabilir. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın , bu dokümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. Nexia Türkiye ve AS Bağımsız Denetim ve YMM A.Ş.’ye, işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.
